St.
Germain
Iedereen
die Auxerre vanaf de linkeroever van de Yonne ziet liggen wordt meteen verliefd
op het stadje. De ranke torenspitsen die verbinding met de hemel lijken te
zoeken, de stompe en massieve torens die vooral het aards gebeuren gadeslaan,
de bekoorlijke bruggen die de oevers verbinden, dat alles doet een mens
verwachtingsvol trillen. Auxerre ligt in het noordwesten van Bourgondië en mag
zich naast het prachtige aanzien ook nog eens beroemen op een sfeervol hart.
Daar zijn de 18e eeuwse lommerrijke boulevards, de middeleeuwse
stadswallen, de schilderachtige straatjes en de rustieke pleintjes. Sint
Germain, de belangrijkste heilige van Auxerre, houdt onafgebroken de wacht
zodat niets van dit schoons verloren zal gaan.
We
zijn op weg naar het klooster en de abdijkerk, waar de heilige Germain al vanaf
448 rust. Het is winderig en betrokken. De straatjes naar de Abbaye St. Germain
gaan slingerend en steil omhoog, de losstaande en stompe toren van de abdijkerk
lijkt zich iedere keer te weer verplaatsen. Het smeedijzeren hek dat toegang
geeft tot het kloostercomplex is geopend. We dwalen tussen de gebouwen door,
kuieren rondom de abdijkerk, verlatenheid alom. De wind pakt ons om elke hoek
stoeiend beet, een ingang van de kerk is echter niet te vinden. Tenslotte duwen
we de deur naar het kloostermuseum open en een vriendelijke dame bij de
receptie gebaart ons verder te lopen.
En jawel, aan het eind van de
kloostergang is de deur naar de abdijkerk. Stil en sereen staat Marie Noël bij
de ingang. Verwachtte ze ons? Ze houdt zich schuil achter een dikke pilaar. De
zwarte jas en het strakke hoedje benadrukken haar fragiele gestalte. In haar
ene hand draagt zij een plu, in de andere een tas met een boeketje bloemen.
Voor Germain. Haar voeten zijn te klein, maar is dat juist niet charmant?
Frivool is de grijsblauwe losjes omgeknoopte shawl; zo wordt de uit Auxerre
afkomstige dichteres (1883-1967) opeens eigentijds. Voorzichtig beroer ik
Marie. Ze voelt niet alleen glad en killetjes, maar ook wat treurig aan. Maar
was zo niet haar leven? Bij alle trouw aan de Heer heeft ze, zo vermeldt de
geschiedenis, nooit de vreugde van het geloof gesmaakt. Ze was somber en zwaar
op de hand. ‘Misschien weet je het nu?’, fluister ik tegen een plek iets
beneden het hoedje waar ik Marie’s oor vermoed. 
De kerk is niet groot, wel
licht en redelijk onderhouden. Er zijn maar weinig banken, een rijtje groene
plastic groene stoelen is bijgeschoven. Een bezoeker wandelt door de
kooromgang. Even zie ik zijn gestalte volkomen één worden met de strakke
pijlers en rustig bewerkte kapitelen. Soms ligt een heilig moment voor het
oprapen en wordt het feilloos op het netvlies bewaard. Vanaf een kapiteel slaat
een engel zonder lichaam ons opmerkzaam gade. Zag hij ook wat ik zag? Er loopt
een flinke barst van oor naar neus over zijn ingetogen gezicht. Ik zoek een
stille plek en lees de informatie door. En die is boeiend. Toen bisschop
Germain in 448 overleed in Ravenna bracht men hem overeenkomstig zijn wens naar
zijn geboorteplaats Auxerre waar hij mocht rusten in een klein door hem van
tevoren gebouwd basiliekje. Drommen pelgrims kwamen op de tombe af. Koningin
Clotilde, echtgenote van koning Clovis, greep in en liet de basiliek vergroten.
De groep monniken die zorg droeg voor het onderhoud groeide en groeide. Er
ontstond zelfs een bloeiend kloosterleven. In de 9e eeuw werd de
kerk uitgebreid met een crypte, in de 12e eeuw werd de toren gebouwd
en tussen de 13e en 15e eeuw verrees de gotische
abdijkerk. Zoals bij tal van religieuze bouwwerken ontkwam ook deze abdij niet
aan branden en wederopbouw in diverse stijlen. Bij het verder wandelen sta ik
opeens voor een weerloze Christus. Slechts een lendendoek en een half
afgegleden rode mantel bedekken zijn lichaam. Hij leunt tegen de ruwe muur en
heeft weet wat te gebeuren staat. Ecce Homo. Haast knus ernaast staat een Ierse
heilige die een harkje draagt. Hij wijst de gelovigen niet alleen de rechte weg
maar geeft ook raad bij het tuinwerk. Het meest bijzondere van de abdijkerk is
de crypte. Deze bestaat uit twee boven elkaar gelegen ruimtes. Ach
teleurstelling, de crypte is vandaag gesloten. Misschien moet het wel zo wezen,
troost ik mezelf. 
We
wandelen door de kloostergangen rond de sobere kloosterhof. Fraaie doorkijkjes.
Rijk bewerkt zijn de ingangen naar de verschillende ruimtes. In een lege en
smetteloze ruimte ligt als blikvanger op een groenglazen lezenaar de Regel van
Benedictus opengeslagen. Netheid en rust
is de boodschap van de heilige, niets mag afleiden van het wezenlijke. We
dwalen verder naar de sacristie. Hier zit een monnik in zwarte pij verdiept in
schrijfwerk dat nooit af zal zijn. In de hoek is een plaquette opgesteld van
het hele complex in vroeger tijden. Een studente houdt al turend in een
studieboek de wacht. Zijn er nog overeenkomsten tussen de mens van toen, die
zich biddend en mediterend geruisloos door de gangen bewoog en de mens van nu
op klikklak schoenen en studerend in informatiegidsjes? Ligt het antwoord op
deze vraag in het groot aantal bezoekers dat de rust van dit abdijcomplex
zoekt?
Duiven spelen hun spel, vliegen door de openingen en keren terug naar de
lichtgrijze lucht. In de kloostergangen hangt een rij posters waarop engelen
zijn afgebeeld. Het is alvast een voorproefje van de binnenkort hier te houden
expositie. Ontroerend zijn de naïeve tekeningen van engelen gezien door het oog
van kinderen. De suppoost lacht om mijn enthousiasme, hij wijst naar zijn
horloge en rammelt met een grote bos sleutels. Op een ruwe bank voor de abdij
eten we een broodje. Een paar duiven eten mee…