Erfurt (3)
Het lieflijke Erfurt van Luther
Erfurt,
hoofdstad van de deelstaat Thüringen, in 742 gesticht door Bonifatius. Erfurt,
één van de machtigste steden in Duitsland tijdens de Middeleeuwen; dank zij de gunstige
ligging, dank zij ook de handel van ‘Waid’, een plant waar blauwe verfstof uit
werd gewonnen.
Erfurt,
trots op de in 1392 gestichte universiteit, die op haar beurt nauw verbonden
was met reformator èn hoogleraar Maarten Luther. Erfurt, geschonden èn
ongeschonden na de Tweede Wereldoorlog. Erfurt plaats van het grote drama in
2002 toen een ex-leerling van het Gutenberg-gymnasium 16 mensen de dood injoeg
en daarna zichzelf doodde. Genoeg redenen om Erfurt te gaan verkennen.
Regen dreigt, de temperatuur is onaangenaam. Erfurt maakt
zich op voor een nieuwe dag. Op de Domplatz richt een bloemenman zijn kraam in,
de buurman sleept met manden broodjes en dozen Bratwurst. We beloven onszelf
aan het eind van de wandeling zo’n typisch Duitse lekkernij. Vakwerkhuizen aan
de ene kant van het plein, aan de andere kant hoog en majestueus de Mariëndom
met op enkele meters afstand de St. Severikirche. Was Dresden pompeus met open
stukken, hier zijn de gebouwen lieflijker en staan dichter op elkaar.
We wandelen naar de Fischmarkt en alleen al op dit plein
kan de toerist het oog laten ronddwalen zonder verzadiging. Daar is het Haus
zum Roten Ochsen (1562) één van de oudste huizen van Erfurt. Een bijzondere
renaissancegevel waarop in kleine panelen de dagen van de week en de muzen uit
de Griekse mythologie zijn afgebeeld.
Als ik me een halve slag draai sta ik oog in oog met Haus
zu breiten Herd. Iets minder oud (1584), maar eigenlijk nog mooier. Bijzonder
zijn de afbeeldingen van onze zintuigen. Ooit was het een onderkomen van
waidhandelaren, nu is er op de begane grond een stijlvol restaurant. Bij
opnieuw een halve draai sta ik oog in oog met het neogotische stadhuis. Opnieuw
verbazing over weer andere schoonheid. Toeristen fotograferen vooral details.
We
duiken een Konditorei in voor Kaffee und Torte, verbazen ons over de vitrines
vol kunstig gebak. Groeit de oudere Erfurter hierin gemakkelijk mee of is
altijd die ondertoon van armoede aanwezig? Het regent zachtjes, de wandeling
wordt voortgezet onder de paraplu. Op uitnodiging van de gids mag ik onder zijn
plu, goed voor een prangende vraag. ‘De school van dat vreselijke gebeuren, is
die ver van hier?’ Hij zwijgt, zijn ogen vullen zich met tranen, de stem klinkt
schor. ‘Ja dat is een eind van hier.’ Hij zucht diep: ‘Ze hebben er niets, dan
ook niets van geleerd, ze dragen nog steeds wapens.’ Saamhorigheid in gedeelde
zorg om onze jongeren. We wandelen langs de Kaufmannskirche, de oudste kerk van
Erfurt. Hier trouwden de ouders van Johann Sebastian Bach. Luther heeft
dikwijls in deze kerk gepreekt en daarom mag hij op sokkel voor de kerk staan.
‘Ik zal niet sterven maar leven en de werken des Heeren vertellen’, boodschapt
hij ieder die wil horen. We passeren het Ursulinenklooster en laten ons
meevoeren door winkelend publiek in de Anger, de beroemdste winkelstraat van
Erfurt. Gevels, verschillend van stijl en versiering, maar in schoonheid lijken
ze elkaar de loef af te willen steken. De gids houdt stil bij een klaterende
fontein met badende nymfen. ‘Hoeveel kerken en kloosters telt Erfurt op dit
moment?’ We raden, hij lacht en schudt langzaam het hoofd. ‘Het zijn er 82; ze
worden helaas steeds leger.’ Herkenning. Een tram rijdt voorbij, de rails
liggen akelig dicht bij het trottoir. Genadeloos roffelt de regen er op los, we
rennen richting Domplatz. Weer zie ik de TV beelden voorbij trekken. De
herdenkingdienst voor de slachtoffers van een zinloze daad op deze plek,
doodskisten in lange rij op de trappen van de kathedraal, bloemenzee, stilte.
Miezerige regen toen, stortregen nu.
We
nemen de 70 treden in hoog tempo, groeten eerbiedig de wijze maagden, herkennen
onszelf in de dwaze maagden en stormen nat en verpieterd de kerk binnen.
Bijkomen, droogpoetsen. Bezoekers lopen rond in de prachtige ruime en lichte
kerk. Het orgel speelt zacht. Hier werd Luther in 1507 tot priester gewijd.
Fraai is de levensgrote bronzen ‘Wolfram’-kandelaar in de vorm van een man, die
in zijn handen het licht draagt. Maar Christus in een doodskist is smakeloos.
Sereen is de rust in de Severikirche; ontvankelijkheid toelaten, één worden met
de stilte. Dank je wel Sint- Severus.
Aan
de voet van de Domberg wacht ons de Bratwurst… 